chia sẻ kinh nghiệm dạy tiếng Anh cho con ENGLISH FOR KIDS - Written by Phạm Thị Hoài An

ENGLISH FOR KIDS - Written by Phạm Thị Hoài An

Gửi tặng cả nhà Học tập và Hướng nghiệp những bài viết chia sẻ kinh nghiệm dạy tiếng Anh cho con của mình được mọi người quan tâm, rất bổ ích nhưng mình đăng tổng hợp lại nên dài nên mọi người đọc và ngẫm theo dần.

Muốn chia sẻ về nhà để học online (vì rất nhiều link Youtube) cho con nghe và học online rất tiện, mọi người vào FB của chính mình Phạm Thị Hoài An tìm xuống phía dưới và nhấn nút chia sẻ từ tường nhà mình, hoặc tham gia Diễn đàn nuôi dạy con thông minh Dux và chia sẻ từ diễn đàn Dux. Đây là bài tổng hợp các bài mình đã đăng trên Diễn đàn Nuôi dạy con thông minh Dux, sẽ gồm các phần:

1. Lộ trình cho Anh Chi học tiếng Anh ở mẫu giáo
2. Lộ trình cho Anh Chi học tiếng Anh ở tiểu học
3. Nguồn tài liệu nghe tiếng Anh cho bé
4. Cùng con nói tiếng Anh
5. Dạy con viết tiếng Anh
6. Chia sẻ kinh nghiệm học Raz-kids

Sau đây là những chia sẻ của mình:

I. CHIA SẺ VỀ LỘ TRÌNH CHO ANH CHI HỌC TIẾNG ANH Ở MẪU GIÁO

Trẻ bắt đầu học tiếng Anh sớm càng tốt, nhưng nên cho học khi con đã nói rất tốt tiếng Việt. Nếu bạn cho con bắt đầu sớm quá mình sợ các bé lẫn lộn hai ngôn ngữ. Mình quan sát thấy con lai hay chậm nói.
Hai bé nhà mình đều bắt đầu cho học tiếng Anh lúc 3,5 tuổi khi tiếng Việt đã rất tốt, ngôn ngữ tiếng Việt cực kỳ phát triển. Trước đó dù biết, mình cũng chưa dạy tiếng Anh cho con. Vì bắt đầu học tiếng Anh khi tiếng Việt đã thuần thục nên các con không nhầm lẫn, con phân biệt được đâu là từ tiếng Anh, đâu là từ tiếng Việt.
Thời đại học gần 20 năm về trước bên cạnh việc học chính quy ở ĐH Kinh tế quốc dân, buổi tối mình học hết giáo trình A, B, C Headway. Sau đó học hết đại học buổi tối ở trường Ngoại thương chuyên ngành tiếng Anh thương mại.
Kiến thức tiếng Anh dù không phải chuyên ngành của mình (chuyên ngành của mình là Kế toán - kinh tế, còn hồi nhỏ học chuyên Toán) nhưng cũng tạm đủ để mình dạy con, tìm tòi chương trình, tài liệu cho con.
Để tiết kiệm thời gian đưa đón bên cạnh việc học ở trường mình cho con học online. Mình chưa bao giờ cho con đi học tiếng Anh ở trung tâm, mình cũng không biết trung tâm tiếng Anh nào tốt như thế nào - nên một số bạn hỏi về các trung tâm tiếng Anh thông cảm.
Mình quan niệm học tiếng Anh phải kết hợp đủ 4 kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết.
Mẹ đã phải tìm tòi, mày mò cách học sao cho phù hợp với độ tuổi, khả năng và hứng thú của con. Lộ trình học tiếng Anh mình đã tự tìm tòi và áp dụng cho Anh Chi từ mẫu giáo đến hết tiểu học như sau ( Vân Hà bây giờ mình vẫn cho theo đúng lộ trình này):
1. Mẫu giáo
Học tiếng Anh cho các bé mẫu giáo theo mình nên gồm: nghe, nói, học phonics.
1.1. Nghe cho bé mẫu giáo
Mình quan niệm nghe tích luỹ đủ mới nói được, đọc tích luỹ đủ mới viết được. Vì vậy đầu tiên hãy bắt đầu từ nghe. Nguồn tài liệu nghe rất phong phú, các bố mẹ search trên mạng và Youtube sẽ thấy vô vàn. Nhưng hãy nên để bé vui học đừng ép bé học những gì bé không thích, có thể tìm cách dẫn dụ để bé dần thích những gì cần thiết nhưng đừng ép bé.
Con mình lúc mẫu giáo thường xem:
- Peppa Pig: mê mẩn xem đi xem lại - https://www.youtube.com/results?search_query=peppa+pig
- Các câu truyện cổ tích nổi tiếng bằng tiếng Anh: Little Red Riding Hood, Cinderella, Three Littler Pig, The Snow White and the Seven Dwarfs, Jack and the Beanstalk,... Các bạn search mạng hoặc youtube bằng từ khóa "bedtime storíe for kids"
- Các bộ phim dạy bé EQ: các bạn search bằng từ khóa "kid's character builder"
Ngoài Peppa Pig (do một hãng phát hành) thì các câu chuyện tiếng Anh hay Character builder các bạn nên chọn những truyện tiếng Anh giọng chuẩn.
1.2. Học phonics
Tại sao mình lại khuyên các bạn cho con học Phonics: Bởi vì phonics hiểu nôm na như học đánh vần. Học phonics giúp con nghe chuẩn, phát âm chuẩn và nhớ được mặt chữ.
Có hai trang web học Phonics thông dụng là Starfall.com vàKizphonics.com. Ngày xưa chưa có Kizphonics nên Anh Chi học Starfall. Bây giờ mình cho Vân Hà học Kizphonics và mình thích trang Kizphonics hơn.
1.3. Nói
Khi con đã tích lũy được một số vốn từ và câu đơn giản là lúc có thể bắt đầu dạy bé học nói. Hãy bắt đầu từ những gì đơn giản, gần gũi xung quanh bé. Sau đó mở rộng dần sau.
Khi con còn nhỏ mỗi ngày mình đều quy định giờ English time, lúc đó con, bố, mẹ đều phải nói tiếng Anh, con bí từ có thể hỏi mẹ. Thời gian English time lúc đầu chỉ là 10, 15 phút sau tăng dần có thể lên tới 30 phút.
English time mẹ duy trì cho Chi từ mẫu giáo tới lớp 3, thực tế nhà mình khi con lớp 3 tự bố mẹ bí từ và không còn English time nữa.

II. CHIA SẺ VỀ LỘ TRÌNH CHO ANH CHI HỌC TIẾNG ANH Ở TIỂU HỌC

Hôm nay trong khuôn khổ bài viết này mình chia sẻ về lộ trình cho Anh Chi học tiếng Anh – English - ở tiểu học. Việc học và các nguồn tài liệu Science, Math, Social …. bằng tiếng Anh cho học sinh tiểu học khi nào có thời gian mình lại chia sẻ tiếp. Các trang web hoặc các nguồn tài liệu miễn phí học tiếng Anh cho bé tiểu học, các bài hát tiếng Anh cho bé mẫu giáo mà mình thấy hay mình cũng sẽ giới thiệu sau (từ lúc Anh Chi 4 tuổi mình thỉnh thoảng tìm tòi, giờ có cả kho rồi).
Theo mình ở tuổi đầu tiểu học các con vẫn nên vui học. Đến cuối tiểu học đầu cấp 2 các con bắt đầu tiếp cận với việc học thực sự - tiếng Việt mình nôm na gọi là học thuật (academic). Bạn Anh Chi và Vân Hà lúc nhỏ vừa học vừa vui chơi nhiều. Vui chơi đúng cách, vui chơi có định hướng, tạo cho các con các trò chơi mang tính giáo dục cho các con các khả năng và trải nghiệm tuyệt vời, giúp con nhanh nhẹn, tự tin, hòa đồng, hình thành nhiều kỹ năng, khả năng tốt mà chỉ qua vui chơi con mới có được.
Vì vậy bất kỳ chương trình nào mình cũng xem xét cân nhắc kỹ, mẹ xem trước nếu trên web, dùng bản trial nếu là phần mềm tính phí, thấy hay, thấy hữu ích mình mới cho con theo. Vì thời gian rất quý giá nên mình không tham, mình chỉ chọn một vài thứ cần thiết thôi. Chọn đúng cái cần thiết, đúng lộ trình và kiên trì sẽ không mất thời gian của con.
Đến tiểu học các con bắt đầu tiếp cận đủ 4 kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết. Mình quan niệm học phải có lộ trình nên mình hay mua tài khoản online theo các chương trình học cho bé để bám theo lộ trình từ thấp đến cao của họ con sẽ tiến bộ dần. Hai chương trình tiếng Anh mình tự mua tài khoản cho con học thường xuyên lúc tiểu học là Raz-kids và Brainpop.
Lộ trình đối với từng kỹ năng này mình đã cho Anh Chi tự học ở nhà bên cạnh việc học ở trường như sau:

1. Nghe:
https://www.brainpop.com/
Đây là chương trình nghe học theo video dạng hoạt hình có phụ đề English (hoặc có thể tắt phụ đề). Có hai loại: Brainpop Jr. cho bé nhỏ hơn và Brainpop. Chương trình này dành cho các bạn từ 6-17 tuổi – mẫu giáo đến lớp 12, được dùng cho hơn 20% trường học ở Mỹ. Brainpop cũng được sử dụng ở khá nhiều nước khác.
Brainpop được thiết kế với rất nhiều môn học: Tiếng Anh, Khoa học, Xã hội, Kinh tế, toán, engineering and technology, health, and arts and music,… các bạn vào link đăng ký bản trial để xem xét kỹ trước khi quyết định có nên mua tài khoản cho con không.
Cho các bé nhỏ từ mẫu giáo đến lớp 3 ở Mỹ là: https://jr.brainpop.com/
Bố mẹ nào biết tiếng Anh có thể tìm hiểu sâu hơn về Brainpop tại đây:https://en.wikipedia.org/wiki/BrainPop

Nghe trên Youtube:
Với các bé nghe tốt hoặc các bé cuối tiểu học các bạn cho nghe bộ The Bereinstein Bears và Magic School Bus – con gái mình thích mê mẩn, mình thấy bạn nhỏ nào được xem cũng thích.
https://www.youtube.com/results…
https://www.youtube.com/results?q=magic+school+bus

Với các bé thích nghe thơ bằng tiếng Anh:
https://www.youtube.com/results…

Nghe Audio Book: http://www.storynory.com/
Nếu các bố mẹ sợ con xem nhiều hại mắt có thể cho con nghe audio book, storynory.com là một nguồn nghe mình hay cho con nghe trước khi đi ngủ bên cạnh The Bereinstein Bears và Magic School Bus.

- Ngoài ra với bé đầu tiểu học hoặc nghe chưa tốt lắm, vẫn có thể nghe như mình đã giới thiệu ở phần mẫu giáo:
- Peppa Pig
- Các câu truyện cổ tích nổi tiếng bằng tiếng Anhube bằng từ khóa "bedtime stories for kids"
- Các bộ phim dạy bé EQ

2. Đọc
Do con mình đã được học Phonics từ mẫu giáo nên vào lớp 1 mẹ đã bắt đầu cho Anh Chi tự đọc các bộ sách giấy: I like to read, Ladybird Sunstart, Let me Read.

https://www.raz-kids.com/
Theo mình đối với các con không phải bản ngữ tiếng Anh thì Raz-kids là một nguồn tuyệt vời. Raz-kids là một website đọc online cho các bé tiểu học ở Mỹ, ở Việt Nam mình các con từ tiểu học tới khoảng lớp 7 đều có thể học trang này. Đây thực sự là một trang học online rất tốt với 29 level từ A đến Z, tổng có khoảng 1.528. Raz-kids tích hợp được cả việc đọc, nghe và trả lời câu hỏi, ghi âm giọng đọc của con. Các bạn vào link đăng ký tài khoản trial trước khi quyết định có nên cho con học theo không.
Anh Chi đã đọc hết tất cả các truyện từ level A đến level Z ở đây trong 3 năm từ lớp 1 đến hết lớp 3 như mình đã chia sẻ trong một bài trên diễn đàn, các bạn tìm đọc bài đó sẽ chi tiết hơn.

Ngoài ra mình giới thiệu các bộ truyện các bạn nhỏ đều mê các bạn có thể tìm cho con ở lứa tuổi từ lớp 3 đến lớp 7 đọc:
- Berenstain Bears
- Magic School Bus
- Junie B. Jones
- Diary of A Wimpy Kid
- Henry and Mudge
- Fancy Nancy
- Captain Underpants
- Harry Potter

3. Nói
Nếu có thể cho con học nói với giáo viên thì tốt, còn không các bạn có thể yêu cầu con nói trong English time ở nhà với bố mẹ hoặc vào Paltalk để luyện nói.
Trước đây trên box giáo dục Webtretho cũng có một số mẹ cho con học nói trên Paltalk rất thành công.
http://www.paltalk.com/download.php
Các bạn đăng nhập và vào Chatrooms chọn lớp. Hướng dẫn chi tiết dùng Paltalk học tiếng Anh các bạn xem ở phần bình luận bài này trong Diễn đàn nuôi dạy con thông minh Dux.

4. Viết

Mình vẫn cho Anh Chi tự tập viết mỗi tuần 1-2 bài sau đó mẹ sửa cho vì mẹ cũng biết tiếng Anh. Mình cũng có một cuốn giáo trình dạy viết cho bé nhưng là bản in. Còn nếu muốn hỏi nguồn học viết online các bạn cứ hỏi ở đây mình sẽ tìm và giới thiệu cho các bạn cách hiệu quả nhất, sau này lại dùng cho Vân Hà.

III. NGUỒN TÀI LIỆU NGHE TIẾNG ANH CHO BÉ

Hiện nay, các bộ đĩa nổi tiếng cho bé ngày xưa mình hay phải mua cho Anh Chi có trên Youtube hết rồi, link mình tập hợp ở đây rất nhiều toàn các bộ bé thích, cứ cho bé nghe nhiều là sẽ bật ra nói thôi các bố mẹ nhé.
Nguồn Youtube giờ rất phong phú nên phần nghe các bố mẹ cứ theo các link nghe ở đây, ngoài ra có những bộ sách nói của các nhà xuất bản nổi tiếng mình đã chia sẻ ở những bài trước để học bài bản là quá đủ để học nghe tiếng Anh rồi nhé, không cần nhọc công tìm kiếm ở đâu nữa đâu. Tài liệu mình thường rất chọn lọc vì mình biết tiếng Anh lại hay mày mò tìm kiếm trên các trang nước ngoài, các bé học theo giỏi tiếng Anh các bố mẹ nhớ khao mẹ Hoài An một chầu cafe nhé.
Lúc bé khoảng 2,5 tuổi đến 4 tuổi bé sẽ thích nghe bài hát, thơ, nhất là các bài hát kèm hoạt động vui nhộn. Mình không cho con học tiếng Anh quá sớm, cả hai con mình 3,5 tuổi khi tiếng Việt đã cực tốt mình mới bắt đầu cho chơi và học với tiếng Anh, do mình vẫn tin cần phải tốt ngôn ngữ gốc tiếng mẹ đẻ để con tư duy trên tất cả mọi lĩnh vực tốt hơn. Lúc nhỏ mình chú trọng rèn khả năng và kỹ năng thông qua các hoạt động chơi mang định hướng giáo dục hơn.
Nhiều bài hát tiếng Anh hay lắm, bé vừa nghe vừa hát vừa nhảy múa biểu diễn theo. Chủ đề thơ, bài hát mình lại phải hẹn khi nào có thời gian rồi. Vì thực sự rất nhiều bài hát tiếng Anh cho trẻ em hay, được các con yêu thích lắm. Bạn Anh Chi hồi nhỏ rất thích hát nên thuộc lời cực nhiều bài hát tiếng Anh và tiếng Việt. Chi có khả năng nhớ nhạc và nhớ bài hát rất tài, hay líu lo hát và biểu diễn.
Vân Hà thì ít nghe bài hát hơn, Vân Hà hầu như bị cai tivi, không tivi, không ipad, không smart phone đến năm 3,5 tuổi để bảo vệ mắt nên khả năng hát của con không bằng chị Chi. Bây giờ khi gần 5 tuổi cũng chỉ xem khoảng hơn 30 phút xem mỗi ngày, còn thời gian ngoài giờ đi học ở trường là các hoạt động vui chơi, vận động, đi chơi, nói tiếng Anh với mẹ, đọc truyện tiếng Việt. Mình sợ tốc độ cận thị của các bạn nhỏ bây giờ lắm nên giữ tối đa trong khả năng mẹ có thể. Lúc nhỏ mình cũng kiểm soát không cho Chi xem tivi nhiều, thời đó chưa có ipad, iphone, vậy mà không hiểu sao cuối cùng con cũng giống nhiều trẻ em thành phố: cận khá sớm và khá nặng.
Đây là nguồn tài liệu nghe hấp dẫn cho các bé mẫu giáo mình tập hợp lại tặng mọi người. Nguồn Youtube free, các bạn cứ share tự nhiên không phải hỏi lại đâu nhé:
1. Bộ Gogo Adventures with English
https://www.youtube.com/watch?v=8325CbAvvdc (link full video)
https://www.youtube.com/watch… (21 videos)
https://www.youtube.com/watch…
2. Dora English
Dora English được các bé rất thích, nội dung cũng tốt, đây là link 61 videos nhé:
https://www.youtube.com/watch…
3. Word world
Đây là link 200 videos Word World English khá hay, có phụ đề:
https://www.youtube.com/watch…

4. Disney’s Magic English
Bộ đĩa tiếng Anh nổi tiếng này rất vui nhộn được nhiều bé yêu thích. Link này có đủ 55 videos Magic English:
https://www.youtube.com/watch…

5. Peppa Pig: các bé sẽ rất thích đấy, các con mình lúc bé rất thích, giọng dễ thương lắm.
https://www.youtube.com/watch?v=u9zAJz2wyG8

6. Strawberry Shortcake
Không biết các bé Việt Nam đã biết đến nhân vật này chưa, mình chưa thấy ai nhắc đến. Mình yêu chất giọng và nội dung trong đây lắm nên ngày xưa thường cho Chi xem cả bộ đĩa Strawberry Shortcake, vì mua đĩa bản quyền nên chất lượng tốt lắm. Đây là 200 videos Strawberry Shortcake free trên Youtube nhé:
https://www.youtube.com/watch…

7. The Bereinstein Bears: Anh Chi và Vân Hà nhà mình rất thích gia đình gấu đáng yêu này, mình cũng rất thích giọng trong bộ phim này:
Đây là link 115 videos The Bereinstein Bears:
https://www.youtube.com/watch…

8. Magic School Bus
Anh Chi nhà mình rất thích Magic School Bus, nội dung rất hay cho các bé tiểu học, giọng rất hay. Đây là link 50 videos Magic School Bus:
https://www.youtube.com/watch…

9. Hi 5 – cực kỳ vui nhộn hấp dẫn
Ngày xưa mình Chi cũng thích xem bộ đĩa bản quyền này lắm, nội dung phong phú, vui nhộn, hấp dẫn. Giờ cũng rất nhiều và free trên Youtube:
https://www.youtube.com/results?search_query=hi+5+full

10. The Koala Brothers
Mình có bộ đĩa bản quyền này, Anh Chi rất thích xem, mình cũng thích giọng và nội dung trong đây lắm, may quá cũng có 200 videos Koala Brothers ở đây:
https://www.youtube.com/watch…

11. English Funhouse – Pencilman
Bộ 6 đĩa DVD của Aston này giọng chuẩn Mỹ rất hay và vui dành cho các bạn 6 đến 12 tuổi, do Anh ngữ quốc tế Aston và Saigon Vafaco phát hành. mình, mua đĩa bản quyền xem bền lắm. Mình chụp ảnh bộ đĩa kèm theo các bạn tìm mua rất hay.
Pencilman Funhouse có bản quyền nên ít thấy trên Youtube, đây là link có vẻ đầy đủ nhất:
https://www.youtube.com/watch…

12. Play Doh (hướng dẫn chơi đất nặn)
Ngoài ra các bố mẹ cho con xem cách nặn đất cũng vừa nghe, vừa học được trò chơi giúp bé khéo tay này mà lại nghe hướng dẫn giọng người lớn tốt. Vân Hà rất thích nặn đất nên thỉnh thoảng xem Play doh trên Youtube và nặn theo khá khéo. Họ dạy làm nhiều thứ đẹp lắm.
Đây là link rất nhiều băng dạy Play Doh.
https://www.youtube.com/results?search_query=play+doh+full

13. Bộ Leap Frog: dạy khá nhiều về toán trẻ em
https://www.youtube.com/results?search_query=LeapFrog+full

14. Bo On The Go
Giới thiệu với các bố mẹ và các bé vô số videos Bo On The Go ở đây:
https://www.youtube.com/results…

15. Yo Gabba
Đây là các phim ca nhạc, link 200 videos Yo Gabba ở đây:
https://www.youtube.com/watch…

16. Super why
Đây là link 200 videos hoạt hình nội dung phong phú khá hấp dẫn Super why:
https://www.youtube.com/watch…
17. Disney
Hãng phim hoạt hình nổi tiếng nhất thế giới này có nhiều bộ phim nội dung phong phú. Ở link mình để ở đây có rất nhiều phim, bé thích phim nào bạn cho bé chọn xem. Nhiều nhà cho con xem Disney nhưng mình ít cho con xem Disney vì mình thích giọng chuẩn trẻ em đáng yêu ở các bộ mà mình ghi chú rõ hơn.
https://www.youtube.com/results…

18. Các câu truyện cổ tích nổi tiếng bằng tiếng Anh
Chi hồi bé cũng rất thích nghe cổ tích bằng tiếng Việt sau đó là tiếng Anh. Các câu chuyện cổ tích nổi tiếng các bé nhà mình thích là: Little Red Riding Hood, Cinderella, Three Littler Pig, The Snow White and the Seven Dwarfs, Jack and the Beanstalk,...
Các bạn search mạng hoặc youtube bằng từ khóa "bedtime stories for kids" là sẽ ra rất nhiều truyện và chọn cho con xem truyện nào con thích, chọn giọng chuẩn một chút các bạn nhé vì nhiều nguồn up lên. Link đây nhé:
https://www.youtube.com/results…

19. Các bộ phim dạy bé EQ kỹ năng sống

Các bạn search bằng từ khóa "kid's character builder" trên youtube. Link mình để ở đây:
https://www.youtube.com/results…

20. Nghe Audio Book: http://www.storynory.com/
Nếu các bố mẹ sợ con xem nhiều hại mắt có thể cho con nghe audio book, storynory.com là một nguồn nghe mình hay cho con nghe trước khi đi ngủ.

21. Nghe học bằng phần mềm mua mất phí
https://www.brainpop.com/
Đây là chương trình nghe học theo video dạng hoạt hình có phụ đề English (hoặc có thể tắt phụ đề). Có hai loại: Brainpop Jr. cho bé nhỏ hơn và Brainpop. Chương trình này dành cho các bạn từ 6-17 tuổi – mẫu giáo đến lớp 12, được dùng cho hơn 20% trường học ở Mỹ. Brainpop cũng được sử dụng ở khá nhiều nước khác.
Brainpop được thiết kế với rất nhiều môn học: Tiếng Anh, Khoa học, Xã hội, Kinh tế, toán, engineering and technology, health, and arts and music,… các bạn vào link đăng ký bản trial để xem xét kỹ trước khi quyết định có nên mua tài khoản cho con không.
Cho các bé nhỏ từ mẫu giáo đến lớp 3 ở Mỹ là: https://jr.brainpop.com/
Bố mẹ nào biết tiếng Anh có thể tìm hiểu sâu hơn về Brainpop tại đây:https://en.wikipedia.org/wiki/BrainPop

IV. CÙNG CON NÓI TIẾNG ANH

Dạo này Vân Hà thích nói tiếng Anh hơn, con bảo" Speak English is easy", mẹ nhân đà này tìm hiểu để khơi gợi con nói nhiều hơn. Đây là bài viết áp dụng cho bé nhỏ khoảng từ mẫu giáo đến đầu tiểu học nhé.
Mình dạy con thường giới thiệu cho con nhiều thứ, kích thích đủ các giác quan, dựa trên hiểu biết của mẹ về các dạng trí thông minh của trẻ. Mình luôn tìm cách làm cho con thích thú, con không thích thì thôi - không ép, chỉ phân tích là con nên làm vì những lý do tốt gì đó, con vẫn không thích thì thôi. Con thích gì thì đào sâu thêm nếu việc đó ích lợi và khuyến khích con tiếp tục làm. Nếu thấy con thích gì không tốt, không đúng mình sẽ phân tích cho con để con hiểu không nên làm những việc không tốt, không đúng đó.

Vì con tự nhiên thích nói tiếng Anh nên mẹ tìm cách phát triển ngôn ngữ nói tiếng Anh cho trẻ nhỏ. Hôm trước trong bài lộ trình dạy tiếng Anh cho trẻ mẫu giáo mình đã đề cập việc mình thường dạy con nói trong giờ English time buổi tối. Mình cũng đã hướng dẫn cách dùng Paltalk chi tiết để học nói tại các bình luận của bài đó.

Hôm nay mình viết bài này để giới thiệu cách bố mẹ cùng con nói tiếng Anh khi bố mẹ biết tiếng Anh. Có một số quan điểm cho rằng giọng phát âm của bố mẹ không chuẩn làm hỏng giọng con. Mình vẫn khuyến khích các bạn cho con học Phonics từ mẫu giáo, khi học phonics con sẽ nghe chuẩn và phát âm chuẩn. Tùy mỗi bạn cân nhắc ích lợi của việc con được thực hành nói nhiều hơn, tự tin hơn trong English time với bố mẹ hay tìm kiếm lớp và cho con đi học. Các bạn sẽ cân nhắc dựa trên trình độ tiếng Anh của chính các bạn và điều kiện thời gian, tài chính, mục tiêu... của bố mẹ.

Nói tiếng Anh cho trẻ nhỏ nên bắt đầu từ những gì gần gũi nhất, vừa học nói vừa học từ, mà cách học từ tốt nhất cho trẻ là bằng hình ảnh, bằng ngữ cảnh. Các bạn thấy sau đây mình phân ra bốn bước gần giống như lộ trình từ đơn giản đến phúc tạp để con tiến bộ trong học nói, bước 1 và 2 tiến hành đồng thời.
1. Đây là tiếng Anh về các hoạt động hàng ngày bố mẹ nên biết để hỏi và hướng dẫn bé nói trong giai đoạn đầu English time các hoạt động từ dạy, đánh răng, mặc quần áo… (16 videos):
https://www.youtube.com/watch…
2. Học từ bằng hình ảnh luôn trên Youtube, bố mẹ không cần giở sách picture dictionaries như ngày xưa thời mình dạy Anh Chi, đã có hết trên Youtube, biết nhiều từ bé sẽ nói tốt hơn:
https://www.youtube.com/watch?v=211Xxs2xbEk
https://www.youtube.com/watch…
https://www.youtube.com/watch… (gồm 25 videos học từ theo chủ đề)
Link này dạy từ hấp dẫn bé vì là animation:
https://www.youtube.com/watch?v=XCIDOyfthdc
https://www.youtube.com/watch?v=iN2_aGJZzxM
Đây là bộ Oxford Picture Dictionaries gồm hẳn 126 videos các bạn cho bé học thoải mái nhé, nhược điểm của 126 video này là không nhìn rõ hình ảnh và chữ:
https://www.youtube.com/watch…

3. Và đây là các chủ đề để bố mẹ có thể hỏi và nói chuyện cùng bé:
http://ministry-to-children.com/100-conversation-starters/
http://www.ahaparenting.com/…/communicat…/family-discussions

4. Và cao hơn là Speech, thường nên là bé 7, 8 tuổi trở lên:
http://kidsessays.com/…/public-speaking-topics-for-children/
Link trên có các bài mẫu luôn cho bé đọc để tham khảo rồi nói theo ý bé.
http://www.write-out-loud.com/speech-topics-for-children.ht…

Các bạn có thể tham khảo link này để lấy ý câu hỏi ra hỏi bé:
http://cdn.the-generous-wife.com/…/…/2013/06/365question.pdf
http://www.dist8tm.org/…/TM-%20365%20Sample%20Table%20Topic…

V. DẠY BÉ VIẾT TIẾNG ANH

Hôm nay tranh thủ viết về chủ đề đã hẹn một số bạn từ lâu, cảm ơn mọi người đã hỏi, vì khi hỏi mình lại nhớ lại những gì đã từng tìm tòi áp dụng vào dạy Anh Chi và bây giờ chỉ cần nhớ lại dạy Vân Hà thôi không mất công tìm hiểu như ngày xưa nữa. Thực sự nuôi con thứ hai là bạn Vân Hà cũng đơn giản hóa đi rất nhiều, mình enjoy cuộc sống nhiều hơn, công việc bận rộn hơn nhiều. Nhưng những nguyên tắc mà mình đã đọc qua vô số tài liệu cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt, bao cuốn sách dạy con vẫn được giữ khi dạy bé thứ hai.
Mình nuôi dạy Anh Chi - con gái đầu - khá bài bản, khoa học. Buổi tối khi con đã ngủ, tranh thủ dọn dẹp xong, cứ tầm 10h tối lại vào mạng hoặc đọc sách - đa phần về chủ đề dạy con - đến 11, 12h mới đi ngủ vì thực sự đó là đam mê của mình (thời đó còn trẻ khỏe mà). Hôm sau lại dậy từ 6h kém 15 chợ búa, đi làm, chiều về đón con, cơm nước, dọn dẹp, dạy con, chơi với con, bày các hoạt động cho con chơi, thi thoảng buổi tối cũng đi chơi bên ngoài hoặc các khu vui chơi. Thứ bảy, chủ nhật thì dẫn con đi chơi các khu vui chơi, công viên, đi bà nội, bà ngoại, hoặc dẫn con đến chơi một số nhà người quen. Ngoài ra thứ bảy chủ nhật con cũng có tham gia học ngoại khóa, múa, hát, vẽ, đàn …
Chi dễ ngủ và ngoan hơn Vân Hà nhiều, cứ 9h kém 15 phút lên giường, đọc 3 cuốn truyện xong, tắt đèn, nằm 5 phút là con ngủ. Còn bạn thứ hai Vân Hà cho ngủ như một cực hình, đọc truyện xong hôm nào cũng ít thì 15 phút, nhiều thì hàng tiếng bạn ấy mới ngủ. Mọi người thường nói trẻ con mỗi bạn mỗi tính là vậy.
Trở lại chủ đề chính: Dạy con viết tiếng Anh như thế nào? Mình chỉ dám chia sẻ về quá trình dạy con đến hết cấp 1 thôi, vì từ cấp 2 mình đang đi học hỏi.
Từ 6 tuổi đến hơn 7 tuổi mình bắt đầu cho con tập kể chuyện cho mẹ bằng tiếng Việt. Việc dạy con kể chuyện mình tùy hứng lắm, không cần ngồi bàn ghế nghiêm chỉnh đâu, hai mẹ con kế chuyện có thể ở trên giường khi mẹ đã mệt sau một ngày đủ các việc, có thể ngồi trên salon, có thể lúc đang ở đâu đó. Con thích kể gì cũng được, sáng tác tùy ý chủ đề thoải mái miễn là không trùng lắp những gì đã kể trước đây. Khi con kể mình chăm chú lắng nghe con để khỏi ngắt mạch tư duy của con.
Theo mình để tạo cho bé hứng thú về bất cứ lĩnh vực gì đừng gò bó bé quá, viết văn càng vậy, lúc đầu phải thuận theo những gì con thích, miễn là khơi gợi được niềm yêu thích, dần dần sẽ tạo thành nếp tốt cho bé. Con yêu thích, hứng thú sau này sẽ tự học, tự đọc, tự tìm tòi, nhiệm vụ của mẹ là giúp đỡ lúc nhỏ, sau cần rèn cho con tự học.
Mình quan niệm viết văn, viết truyện là phải để bé thả trí tưởng tượng nên khi con kể mình không ngắt lời, con cứ tự tin diễn đạt những gì đến trong đầu con. Khi con kể xong xuôi mình mới rút kinh nghiệm lại, xem con cần sửa gì để câu chuyện hay hơn, đầy đủ ý hơn, logic hơn, mở đầu hay kết câu chuyện nên như thế nào để cuốn hút hơn.
Đến khi Anh Chi học lớp 2 mình bắt đầu cho con kể chuyện bằng tiếng Anh, khi bước sang giai đoạn kể chuyện tiếng Anh thì không áp dụng kể chuyện tiếng Việt nữa. Mình cho Anh Chi tự đọc các cuốn sách bắt đầu đọc theo level cho trẻ và Razkids từ lớp 1. Sau 2 năm đọc nhiều truyện bằng tiếng Anh, vốn từ đã kha khá, lại đã quen với việc kể chuyện tiếng Việt cho mẹ - việc kể chuyện bằng tiếng Anh khá xuôi chèo mát mái. Khi con kể chuyện bằng tiếng Anh mình cũng chăm chú lắng nghe, thấy lỗi sai cũng không vội ngắt lời, con cứ tự tin diễn đạt những gì đến trong đầu con. Khi con kể xong xuôi mình mới rút kinh nghiệm lại, sửa sai cho con, góp ý cho chuyện của con hay hơn, hoàn thiện hơn. Đó chính là bước đệm để viết văn tiếng Anh sau này, mà rất vui với bé, không mất công sức viết mệt mỏi cho các bé.
Từ lớp 3 khi việc viết chữ con đã thuần thục, rất nhẹ nhàng khi viết hàng trang giấy không mệt mỏi thì mẹ yêu cầu con viết khoảng 2 bài viết tiếng Anh một tuần. Chủ đề con tự chọn, mẹ thi thoảng gợi ý để đổi đủ lĩnh vực, chủ đề phong phú hơn. Khi con hoàn thành mẹ chữa lỗi cho con.
Mình lưu ý các bố mẹ điều này: các cụ có câu: dục tốc bất đạt, trẻ em có những mốc phát triển, đặc điểm tâm sinh lý biến đổi theo giai đoạn, bố mẹ cần thuận theo để nuôi dạy con. Không nên áp đặt tư duy của người lớn lên bé, không được coi trẻ em là người lớn thu nhỏ, trẻ em rất khác người lớn chúng ta.
Mình vẫn nhớ ngày lớp 3 mình viết bài văn tả con mèo như thế này: Nhà em có nuôi một con mèo tam thể…. Đôi mắt nó tròn xoe như hai hòn bi ve (hình như bài văn tả mèo của ai ngày đó cũng có câu này). Mình viết văn bằng bản ngữ tiếng Việt của mình vào năm lớp 3 mà vậy thì cũng đừng nên ép bé phải viết tiếng Anh thật hay, thật đúng ngữ pháp ngay.
Văn của mình lúc nào cũng ổn mặc dù mình là dân chuyên toán từ bé, sau học kinh tế, chưa bao giờ liên quan đến văn chương. Ngày bé, chỉ có thời gian đọc các tác phẩm kinh điển cho thiếu nhi cả của tác giả Việt Nam lẫn nước ngoài, thi thoảng đọc một số sách báo dành cho học trò. Lớn lên cũng chỉ đọc sách báo, tìm hiểu kiến thức là chính, ít liên quan đến văn chương. Có một bí mật mình đã ngẫm ra: chắc là cũng nhờ bố mẹ rất bận rộn không đan xen vào việc học của mình, không đọc văn mình nên không chê văn mình bao giờ, chứ nếu bố mẹ chê văn mình thời nhỏ có lẽ mình sẽ không tin vào văn mình và chả dám tự tin viết nữa. Vậy nên các bố mẹ nhớ đừng chê các bé.
Muốn viết văn tốt hãy cho bé đọc nhiều những bài văn, những cuốn truyện, những tác phẩm văn học giá trị. Cứ như vậy suy sang tiếng Anh các bạn cũng nên cho bé đọc những truyện hay cho thiếu nhi bằng tiếng Anh thuộc nhiều lĩnh vực, nhiều tác giả với các phong cách viết khác nhau sau này con sẽ biết cách dùng từ, văn phong tiếng Anh tốt.
Nếu bạn gieo được niềm yêu thích viết tiếng Anh vào trong bé, mình tin là lớn lên, khi đã có đủ vốn từ, vốn kiến thức, học được cách viết tiếng Anh của các giai đoạn lớn hơn con sẽ viết tốt, viết hay.
Mình cũng tóm tắt lại một số kinh nghiệm mình đã áp dụng để Anh Chi kể chuyện, viết văn tiếng Anh ngày xưa giúp các bố mẹ dạy con viết tiếng Anh giai đoạn tiểu học:

- Nên bắt đầu bằng văn nói trước để tiết kiệm công sức không bắt bé phải quá mệt mỏi với việc viết chữ. Nhưng cần giảng cho con đây là kể chuyện chứ không phải nói chuyện hàng ngày, phân biệt cho bé giữa văn nói và nói chuyện.
- Hãy bắt đầu với các chủ đề thân thuộc quanh bé để bé có đủ vốn từ và cảm thấy dễ dàng khi bắt đầu, sau đó hãy mở rộng chủ đề dần. Khi mở rộng chủ đề nên cho bé đọc một vài bài hoặc cuốn sách nhỏ liên quan đến các chủ đề chuẩn bị viết trước.
- Mới bắt đầu để con thỏa sức tưởng tượng. Nhưng sau khoảng 2 tháng bé đã quen, dạy bé cách sắp xếp bố cục, dàn ý trong đầu trước khi kể bằng cách trả lời các câu hỏi:
• What is the beginning of the story? The middle? The end?
• Who are the characters?
• What do you like about them?
• Where does the story take place?
• Is there a problem that occurs in the story? If so, how does it get resolved?
• What do you think about the ending? Is there a connection, either in words or pictures, between the ending and the beginning of the story?
- Các bạn có thể sử dụng Picture Prompts để giúp bé tưởng tượng, xây dựng cốt truyện theo khoảng 4 bức tranh lúc đầu. Sau đó có thể giảm dần còn 2 bức hay 1 bức tranh Picture Prompts. Các bạn có thể tham khảo các Picture Prompts mình gửi ở link sau cho các bé tiểu học viết tiếng Anh:
https://noeminator.wikispaces.com/…/101+Picture+Prompts+to+…
https://www.superteacherworksheets.com/writing-storypics.ht…
http://www.sparklebox.co.uk/literacy/writing/prompts.html…

Còn đây là hẳn 501 Prompts (không pictures) để bố mẹ đọc gợi ý chủ đề cho con viết bằng tiếng Anh:

http://www.misd.net/l…/GrammarInAction/501WritingPrompts.pdf

VI. CHIA SẺ KINH NGHIỆM CHO ANH CHI HỌC RAZ-KIDS

Trong khi tìm kiếm trên mạng hơn 6 năm về trước, mình phát hiện ra trang web Raz-kids này. Toàn bộ các truyện trong đây đã được con học đầy đủ từ level A đến level Z từ năm lớp 1 đến năm lớp 3. Sau đây là những chia sẻ về quá trình cho con gái Anh Chi học trên Raz-kids:
Năm lớp 1 mình bắt đầu tự mua tài khoản cho Anh Chi học online trên Raz-kids, lúc đầu để con có bạn bè thi đua, mình đã phải thuyết phục, mời mãi 8 phụ huynh cùng lớp cho con học cùng. Đúng như mình đoán, có bạn bè học cùng con vui lắm, ngày ngày đọc xong 1 cuốn sách được điểm con lại vào nhòm xem các bạn có ai đang đuổi theo mình không. Hồi đầu có một chị hơn con 2 lớp là chị bạn cùng lớp đọc trước con 2 level. Con tự cần mẫn đuổi theo, cuối cùng con vượt level chị ấy và vui lắm.
Mình còn hay phải hô hào các mẹ trong nhóm động viên con đọc, nhưng sau mấy tháng, các bạn ít đọc dần. Anh Chi thì vẫn đều đặn đọc và trả lời câu hỏi nghiêm túc, thỉnh thoảng còn ghi âm để nghe xem giọng đọc của mình thế nào. Mỗi ngày một truyện, hai ngày cuối tuần con vẫn đi chơi đều, nếu tối nào đi chơi, hôm sau con lại đọc bù. Sau một năm thấy các bạn không theo đọc nữa, từ lớp 2, lớp 3 mình vẫn đều đặn mua tài khoản cho một mình con đọc cho đến khi hoàn thành level Z.
Theo kinh nghiệm mình thấy, lúc đầu để con có bạn bè cùng thi đua con sẽ rất tự giác vào nếp học. Gặp từ mới nào mình đều bảo con dừng lại tra từ điển online để học từ mới luôn, nghe kỹ, phát âm từ đó cho chuẩn. Sau quen con tự đọc hiểu thấy vui như đọc truyện vậy. Thường thì mỗi truyện con nghe xong tự trả lời câu hỏi ngay và đúng khoảng 90%. Sau đó con nghe lại lần nữa và trả lời lại, lúc này hầu như đúng hết. Lượt Mỗi ngày một câu chuyện cũng là một cách học mà đồng thời là giải trí của con nên việc học không hề nặng nề. Mưa dầm thấm lâu, sau này việc đọc sách, truyện tiếng Anh của con rất dễ dàng.
Trang web này có rất nhiều công cụ tạo hứng thú và thúc đẩy bé cố gắng rồi, nhưng để con hứng thú học hơn nữa mình trao giải mỗi lần hoàn thành một level bố mẹ sẽ thưởng đi ăn KFC. Bình thường bố mẹ sẽ không dẫn đến ăn ở đây dù con thích để cho giải thưởng có giá trị. Cứ hoàn thành mỗi level con vui lắm, bố mẹ cũng vui lây, cả nhà hồ hởi kéo nhau ra quán KFC và mẹ không quên cảm ơn Chi vì nhờ Chi chăm học học giỏi mà mẹ cũng được ăn KFC (thực tế thì cả bố lẫn mẹ chẳng thích món này).
Khoảng giữa năm lớp 3 thì trường con cũng mua tài khoản Raz-kids cho các con học online. Thầy giáo của trường có account riêng có thể in những cuốn sách không có trong list của các con để giao thêm cho các con đọc, vẫn là sách của Raz-kids. Lúc này Chi đã đọc vững, mình trao đổi với thầy nhờ thầy chú ý với riêng Chi khi giao truyện cho con đọc thì giao Non-Fiction nhiều hơn Fiction (các bé cũng thích đọc Fiction hơn).
Lúc nhỏ để khơi gợi hứng thú đọc cho con mình cho con tùy chọn thích đọc cuốn nào trước cũng được trong level đó, miễn là cuối cùng hoàn thành hết các cuốn trước khi chuyển level. Những level đầu đa phần là các truyện đơn giản dễ đọc dạng Fiction. Những level từ giữa đến cuối mới đan xen Fiction và Non-Fiction. Nhưng lúc này con đã quá quen thuộc với việc đọc, mỗi ngày một tiến bộ nên mỗi level khó dần lên con vẫn giữ được thói quen đọc đều đặn.
Đến những level từ S trở đi thú thực mình đọc cũng thấy khó kinh dù mình đã học hết bằng 2 tiếng Anh nhưng con vẫn trả lời đúng ở lần đầu đạt khoảng 80-90%. Hết level Z khi con học năm lớp thì bố mẹ đều chúc mừng con đã kiên trì, giỏi giang vượt xa bố mẹ.